Fasciitis Plantaris is een aandoening aan de hiel en het voetbed. Mensen kunnen er last van krijgen door excessief veel te hardlopen, overgewicht en gedurende langere periodes te staan.
Wat is Fasciitiis Plantaris?
Fasciitis plantaris is een kwaliteitsvermindering van het bindweefsel dat de voetboog vormt (fascia plantaris). De fascia plantaris vangt de inwerkende krachten op tijdens het hardlopen. We spreken express van kwaliteitsvermindering, omdat dit een breed begrip is voor wat er precies aan de hand is. Vroeger dacht men dat het om een ontsteking ging van de fascia plantaris. Tegenwoordig zeggen wetenschappers dat het waarschijnlijk niet om een ontsteking gaat, maar dat het waarschijnlijker is dat het om microscheurtjes en verklevingen in het bindweefsel gaat.
Gedurende de nacht trekt de voet in een plantairflexie. Dit betekent het samentrekken van het voetbed. Na het slapen doen vooral de eerste paar stappen pijn, omdat het voetbed dan gestrekt wordt.
Oorzaak
Mensen kunnen fasciitis plantaris krijgen door excessief veel te hardlopen, overgewicht en gedurende langere periodes te staan.
Risicofactoren
Een verminderde voetheffing (dorsaalflexie van de enkel)
Strakke/korte achillespees
Platvoet (pes planus) of boogvoet (pes cavus)
Hardlopen op harde ondergrond
Diagnose
Pijn vooral bij de eerste stappen na het uit bed komen
Pijn neemt af bij bewegen. Bij intensief bewegen neemt de pijn toe.
Stekende pijn op de hak
Het optrekken van de voet (dorsaalflexie) is pijnlijk
Een scan (ultrasound of MRI) maken is vaak overbodig
Pathologieën die qua symptomen lijken op fasciitis plantaris zijn: ankylose spondylitis, Reiters syndrome of zenuwpijn.
Behandeling
Goed begrip van wat fasciitis plantaris inhoudt. Fasciitis plantaris kan verholpen worden door een goed begrip van de aandoening: hoe lang het duurt en de juiste dosering van belasting
Rekoefeningen
Aanpassing van training
Nachtspalk.
Orthese
Ontstekingsremmers
Shockwave.
Proteïne-injectie. Proteïne-injectie raad ik af vanwege een te kort aan bewijs dat het werkt.
Operatie. Als alle niet-operatieve behandelingen na een jaar geen effect hebben, zou ik pas na beginnen te denken aan een operatie als een laatste redmiddel.
Rekoefeningen
De fascia plantarisrek: trekt met een hand de tenen omhoog en trek met de andere hand de hak omhoog.
Achillespees via m. gastrocnemius rekken: in schredestand naar voren leunen met gestrekt been.
Achillespees via m. soleus rekken: in schredestand naar voren leunen met gebogen been
Tenen op een klein verhoging en dan voet naar beneden drukken
De rekoefeningen moeten allemaal minimaal 30 seconds vastgehouden worden en dit zo vaak mogelijk herhalen. Omwille van de tijd doe ik de rekoefening vaak twee keer 40 seconden per been. Zo'n reksessie zou ik minimaal drie keer per dag doen.
Krachtoefeningen
In langzit dynaband om de voet heen. Voet krachtig van je afduwen en rustig weer de voet terug laten zakken
IJsmassage
Een bevroren blikje onder het voetbed rollen. Rol de voet gedurende 5 a 10 minuten over het bevroren blikje heen met gemiddelde druk. Vooral in de avond kan een ijsmassage een opluchting geven voor de fascia plantaris.
Aanpassing van training
Hardlopen op harde ondergrond zoals asfalt en de loopband dienen te worden vermeden, omdat dit voor de fascia plantaris te belastend kan zijn.
Om de conditie op peil te houden, zou u minder belastende activiteiten als zwemmen, roeien en fietsen kunnen overwegen. Dit zijn net als hardlopen cyclische sporten (een sport waarin constant dezelfde beweging wordt gemaakt) die een beroep doen op het cardiovasculair systeem. Stay as active as possible without having physical pain
Eccentric strengthening of the calve muscles by doing calve raises
Shockwave
Uit onderzoek is gebleken dat shockwave betere resultaten haalden binnen een groep dan een placebogroep. Bovendien is shockwave vrijwel risicoloos. Daarom is shockwave zeker de moeite waard om uit te proberen.
Nachtspalk
Een spalk in de nacht wordt gedragen om het samentrekken van de voetzool te voorkomen. Dan is er sprake van minder spanning op fascia plantaris bij de eerste stappen na het uit bed komen. Het voordeel van een nachtspalk is dat het de ergste pijn, namelijk de pijn bij de eerste passen na het opstaan, wegneemt. Uit onderzoek bleek dat bij de meeste deelnemers de pijn afnam na vier weken een nachtspalk gebruiken. Na 12 weken was bij de meeste deelnemers de pijn zelfs compleet verdwenen. Het nadeel van een nachtspalk is dat het totale ontspanning van de voetzool onmogelijk maakt. Ook is er geen bewijs gevonden dat het de oorzaak van de fasciitis plantaris wegneemt op de lange termijn.
Orthese
Het gebruik van inlegzooltjes raad ik aan. Er is bewijs gevonden dat inlegzooltjes een positief effect hebben op het wegnemen van fasciitis plantaris.
Overigens maakt het niet uit of de zooltjes op maat gemaakt zijn of dat het massaproductie zooltjes zijn. Er is geen verschil gevonden in effect.
Ontstekingsremmers
NSAID's raad ik af, omdat het niet zeker is dat het om een ontsteking gaat. Bovendien leiden NSAID's ertoe dat fasciitis plantaris in een later stadium moelijker te behandelen is. Het gaat bij NSAID's dus om een tijdelijke oplossing die op de langere termijn schadelijk is.
Wanneer kan ik na fasciitis plantaris weer hardlopen?
Een ongeschreven regel is dat mensen met fasciitis plantaris na 4-6 weken zonder symptomen weer kunnen gaan hardlopen.